Czy moje dziecko jest nadpobudliwe?
Jeśli Twoje dziecko :
- stale wierci się na krześle machając rękami i nogami
- raczej biega niż chodzi
- ma kłopoty z zaśnięciem (często ma koszmary lub lęki nocne)
- jest bardzo gadatliwe, nie kończy rozpoczętych zdań
- wtrąca się do rozmowy dorosłych
- dokucza rodzeństwu i rówieśniokom
- nieumyślnie psuje różne rzeczy
- na krótko się koncentruje i łatwo się rozprasza
- ma problem z zapamiętywaniem szczegółów
- często gubi lub zapomina rzeczy
- źle znosi każdą zmianę
- nie czeka na swoją kolej
- jest nieprzewidywalne w zachowaniu
- łatwo się zniechęca i denerwuje
- sprawia wrażenie jakby nie słuchało
- nie kończy zaczętej czynności
- ma kłopoty z przestrzeganiem zasad
- bywa agresywne
- wpada na różne przedmioty
- robi bałagan wokół siebie
jest wielkie prawdopodobieństwo, że posiada zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytami uwagi (Attention Deficit Hyperactivity Disorder).
ADHD jest zaburzeniem występującym częściej u chłopców, niż dziewczynek. Jego etiologia nie została w pełni wyjaśniona, jakkolwiek wiadomo, ze znaczną rolę odgrywają w niej czynniki genetyczne. Z medycznego punktu widzenia ADHD jest schorzeniem mającym charakterystyczne objawy i wymagającym odpowiedniego leczenia. To odmienna praca mózgu, która uniemożliwia dziecku kontrolowanie i hamowanie swoich zachowań.
Do głównych objawów zespołu nadpobudliwości zaliczyć należy przede wszystkim nadruchliwość, impulsywność oraz zaburzenia koncentracji uwagi. Objawy te stanowią ogromne wyzwanie dla rodziców i nauczycieli. Niestety przede wszystkim dziecku utrudniają naukę szkolną i nawiązywanie poprawnych relacji z rówieśnikami, gdyż ich postępowanie jest niezgodne z ogólnie przyjętymi normami.
Z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej często współwystępują inne specyficzne trudności szkolne, takie jak dysleksja, dysgrafia, dysortografia i dyskalkulia, co dodatkowo pogarsza sytuację szkolną dziecka.
Tak rozumiana nadpobudliwość jest pewną stałą cechą dziecka. Wyraża się ona w trzech charakterystycznych grupach, to jest nasilonych zaburzeniach uwagi czyli niemożności jej skoncentrowania, nadmiernej impulsywności oraz nadmiernej ruchliwości.
Zaburzenia koncentracji uwagi
Gdy co najmniej 6 z następujących objawów braku uwagi obserwujemy przed ukończeniem 7 roku życia dziecka i utrzymuje się przez co najmniej 6 miesięcy
· nie zwracanie bliższej uwagi na szczegóły lub częste beztroskie błędy w pracy szkolnej,
· problemy w utrzymaniu uwagi na zadaniach lub czynnościach związanych z zabawą.
· wydaje się nie słyszeć, co zostało do niego powiedziane.
· niepowodzenia w postępowaniu według instrukcji albo w kończeniu pracy szkolnej, pomocy w domu
· upośledzona umiejętność organizowania zadań i aktywności.
· unikanie lub silna niechęć do takich zadań, jak praca domowa wymagająca wytrwałego wysiłku umysłowego.
· gubienie rzeczy niezbędnych do wykonania niektórych zadań lub czynności (w szkole – przybory, w domu – zabawki)
· łatwa odwracalność uwagi przez zewnętrzne bodźce.
· Częste zapominanie w toku codziennej aktywności.
NADaktywność
Gdy co najmniej trzy z następujących objawów nadmiernej aktywności obserwujemy przed ukończeniem 7 roku życia dziecka i utrzymują się przez co najmniej 6 miesięcy
• Często niespokojnie porusza rękoma lub stopami, albo wierci się na krześle.
• Opuszcza siedzenie w klasie lub w innych sytuacjach, w których oczekiwane jest utrzymanie pozycji siedzącej.
• Często nadmiernie rozbieganie lub wtrącanie się w sytuacjach, w których jest to niewłaściwe
• Często przesadna hałaśliwość w zabawie lub trudność zachowania spokoju w czasie wypoczynku.
• Przejawia utrwalony wzorzec nadmiernej aktywności ruchowej, praktycznie nie modyfikowany przez społeczny kontekst i oczekiwania.
Impulsywność
Gdy co najmniej jeden z następujących objawów impulsywności obserwujemy przed 7 rokiem życia dziecka i utrzymuje się przez co najmniej 6 miesięcy
· Często udziela odpowiedzi nie wysłuchawszy pytania
· Nie jest zdolne czekać w kolejce lub doczekać się swej rundy w grach lub innych sytuacjach grupowych.
· Często przerywa lub przeszkadza innym (np. wtrąca się do rozmów lub gier innych osób).
· Często wypowiada się nadmiernie bez uwzględnienia ograniczeń społecznych.
Pójście do przedszkola czy zerówki jest pierwszym momentem, w którym dziecko musi nauczyć się przestrzegania reguł panujących w grupie. Pojawiają się pierwsze problemy związane z rozwojem społecznym dziecka nadpobudliwego, które często nie jest w stanie nauczyć się reguł panujących w grupie rówieśniczej. Dziecko nie potrafi podporządkować się grupie, bywa agresywne w stosunku do innych, łatwo je sprowokować.
Kiedy dziecko z ADHD przychodzi do szkoły, problemy zazwyczaj nasilają się. Pojawia się bowiem nowy warunek, niemal niemożliwy do spełnienia przez dziecko z zespołem nadpobudliwości - przez 45 minut trzeba siedzieć spokojnie na swoim miejscu i uważnie słuchać nauczyciela. W szkole dzieci nadpobudliwe są odbierane jako gorsze, nieposłuszne, niegrzeczne. Zazwyczaj na zebraniach nauczyciel informuje rodziców, że dziecko jest nieposłuszne, ma lekceważący stosunek do nauki, nie uznaje autorytetów. Ci z kolei są coraz bardziej sfrustrowani. W ich oczach naucziciel "nie potrafi poradzić sobie z dzieckiem".
Dziecko z nadpobudliwością dużo mniej czasu poświęca zabawie z rówieśnikami. Ma mało serdecznych kolegów czy przyjaciół, mimo że stale szukaj nowych możliwości zaprzyjaźniania się. Wynika to z faktu, że ich zachowanie – przypadkowe czynienie przykrości innym, chęć ciągłego kierowania grupą, przeszkadzanie, niemożność zaczekania na swoją kolej - prowokuje i drażni jego otoczenie. Niepowodzenia powodują, że dziecko z ADHD czuje się mniej szczęśliwe, ma niższą samoocenę, czuje się pozbawione oparcia i pomocy otoczenia. Izolacja od rówieśników może doprowadzić do rozwoju depresji, uzależnienia, czy osobowości antyspołecznej, dlatego my – rodzice – musimy być szczególnie wyczuleni na potrzeby naszego dziecka, co istotnie jest bardzo trudne, a czasami wydaje się niewykonalne. Powinniśmy skontaktować się z psychiatrą dziecięcym w celu diagnozy oraz wsparcia działań wychowawczych i edukacyjnych.